Napisz streszczenie biblii na 27.05.2013r

STARY TESTAMENT: Jest to zbiór pism judaistycznych (żydowskich) składających się z 46 ksiąg. Stary Testament dzieli się na trzy główne części:

PIĘCIOKSIĄG zwany też Prawem lub Torą (od hebrajskiego słowa nauka). Pięcioksiąg tworzy pięć pierwszych ksiąg Biblii:

1. Księga Rodzaju Daje opis stworzenia świata (to zagadnienie określa się często mianem kosmogonii), początku ludzkiej historii, dziejów patriarchów. Według Księgi Rodzaju Bóg stworzył świat w siedem dni - wcześniej była tylko pustka i ciemność. Najpierw niebo i ziemię, oddzielając światło od mroku, uczynił dzień i noc. Później powstały morza, na ziemi zaś rośliny. Czwartego dnia tworzenia zostały wyróżnione pory roku, Bóg stworzył słońce oraz księżyc, piątego - organizmy morskie oraz ptaki. Szósty dzień był początkiem istnienia zwierząt lądowych. Wtedy Bóg powołał do życia ludzi: mężczyznę i kobietę, którym oddał całą ziemię z jej florą oraz fauną. Siódmego dnia Stworzyciel odpoczywał.

W Księdze Rodzaju odnajdziemy dwa nieco różniące się między sobą przekazy mówiące o początku świata - oczywiście, oba należy traktować metaforycznie, nie zaś dosłownie. Powstanie obu tekstów dzieli mniej więcej okres 400 lat. Pierwszy zapis, wywodzący się z tzw. tradycji kapłańskiej, kładzie akcent na stworzenie człowieka, zbudowanego na obraz i podobieństwo Stwórcy, któremu to Bóg oddał w panowanie całą ziemię. Jahwista, autor drugiej relacji, pisał bardziej wieloznacznie, podkreślał wręcz fizyczną pracę Boga przy stworzeniu człowieka. Tego ostatniego ulepił z prochu ziemi. Bóg dał człowiekowi wolna wolę, ale zakazał mu, myśląc o jego dobrze, jedzenia owoców z drzewa poznania dobra i zła.

Owa wolna wola stanie się przyczyna klęski ludzi. Bóg zamierzał żyć z nimi w miłości, harmonii, kobieta i mężczyzna nie mieli znać zła i cierpienia oraz śmierci. Zerwanie owocu zapoczątkowało upadek, świat został skażony złem. Miała miejsce zbrodnia Kaina, potop jako kara za grzech ludzkości, Sodoma. Bóg ocalił tylko jednostki: Noego, Lota. Zarazem, by uratować ludzi, wybrał ojca narodu - Abrahama.

W biblijna kosmogonię zostały wpisane rozliczne pouczenia religijne. Już tu pojawił się kategoryczny zakaz monoteizmu - Bóg jest jedyny, przedwieczny i niezależny od materii. To także Bóg wszystko powołał do istnienia i wszystko, zawsze jest od niego zależne. Jest więc wszechmocny, ale również stwarza świat bezustannie, opiekuje się nimi, ingeruje w jego kształt.

Księga Rodzaju prezentuje też skrótowo okres przedmojżeszowy, szerzej ukazując dzieje patriarchów: Abrahama, Izaaka oraz Jakuba - temu ostatniemu nadaje imię Izrael. Księgę kończy historia Józefa, który sprowadził do Egiptu swego ojca Jakuba - Izraela oraz braci. W Egipcie ród szybko rozrósł się, utworzył różne plemiona izraelskie.

2. Księga Wyjścia Opowiada o historii tych plemion żydowskich, które zamieszkiwały Egipt. Centralna postacią całego Pięcioksięgu jest Mojżesz. Ta część Starego Testamentu mówi o jej narodzinach, skupienie wokół Mojżesza plemion izraelskich, wreszcie wyprowadzeniu ich z Egiptu, ziemi niewoli. Na świętej górze, pośród pustyni, Mojżesz ustanowił i zawarł przymierze z Bogiem (Jahwe).

Druga część tej księgi zawiera liczne, nieraz bardzo szczegółowe, zasady sprawowania kultu religijnego, normy, przepisy, prawa. Nosi ona nazwę Księgi Przymierza.

3. Księga Kapłaństwa Również dotyczy przede wszystkim kultu, praktyk religijnych. Jej zasadniczą część jest zbiór praw zwany Kodeksem Świętości.

4. Księga Liczb Traktuje o wędrówce Żydów, dojściu plemion izraelskich nad rzekę Jordan, osiedleniu się.

5. Księga Powtórzonego Prawa Zawiera mowy Mojżesza, nowy zbiór praw (tzw. Kodeks Deuteronomiczny), przynosi opis śmierci oraz pogrzebu Mojżesza (jego następcą jest Jozue).

PROROCY (po hebrajsku newiim). Ta, druga część Starego Testamentu, traktuje o wydarzeniach mających miejsce już po śmierci Mojżesza, opowiada o dziejach królestwa izraelskiego, judzkiego - aż do upadku. Pisma właściwych proroków (księgi: Izajasza, Jeremiasz, Ezechiela oraz dwunastu "proroków mniejszych" przedstawiają proroctwa, wizje. Nieposłuszny swojemu Bogu lud zostanie ukarany, jednak te księgi zapowiadają i nagrodę dla nawróconego narodu.

PISMA (od hebrajskiego ketuwim). Ta, część Starego Testamentu składa się z lirycznych utworów poetyckich, rozpraw filozoficznych oraz historycznych. Tu znajdziemy Księgę Przysłów, księgi Kronik, Księgę Lamentacji. Również Księgę Psalmów, Pieśń nad Pieśniami oraz inne księgi.

KSIĘGA PSALMÓW to zbiór 150 wspaniałych pieśni religijnych: pochwalnych hymnów dziękczynnych, błagalnych, pokutnych, dydaktycznych, patriotyczno-religijnych oraz innych. Mają one różnych autorów, powstawały od VI do IV wieku przed naszą erą. Autorstwo ponad 70 psalmów przypisuje się królowi Dawidowi. Psalmy przekładali na język polski nasi najwybitniejsi poeci, np. M. Rej, J. Kochanowski, M. Sęp Szarzyński, L. Staff, Cz. Miłosz.

Psalmy, pełniące ważkie funkcje religijne, liturgiczne, mocno wpłynęły na przemiany poezji lirycznej. Poeci różnych epok odwoływali się do ich formy, kompozycji, stylistyki. Podobnie działo się w przypadku Pieśni nad Pieśniami, biblijnego poematu miłosnego, który - oczywiście - ma różnorako rozumiane aspekty religijne.

NOWY TESTAMENT: Po łacinie Novum Testamentum oznacza Nowe Przymierze. Przymierze, które raz jeszcze Bóg zawarł z ludźmi, zsyłając na ziemię Chrystusa. Śmierć Jezusa prowadzi do odkupienia ludzkości. Właśnie o słowach, czynach, męczeńskiej śmierci Jezusa opowiada się w Nowym Testamencie. Opowiada stylem patetycznym, poważnym, ale i pełnym metafor, alegorii, niejednoznaczności.

Nowy Testament, liczący 27 ksiąg kanonicznych składa się z czterech podstawowych części:

1. Czterech Ewangelii.

2. Dziejów Apostolskich.

3. Listów Apostolskich.

4. Apokalipsy św. Jana.

EWANGELIE: Słowo ewangelia pochodzi a języka greckiego i oznacza dobrą nowinę. Ową dobrą nowinę chrześcijanie początkowo przekazywali sobie ustnie, później pojawiła się potrzeba zapisania wydarzeń z życia Chrystusa, zasad wiary. W tym celu powstały cztery Ewangelie - napisane w różnym miejscu, przez różnych autorów:

- św. Mateusza, apostoła. Tekst został napisany w języku aramejskim, odznacza się walorami literackimi, kompozycyjnymi. W tej Ewangelii zwracają uwagę wielkie mowy Chrystusa, np. Kazanie na Górze. Mateusz starał się odwołać nie tylko do emocji czytelników, co ich intelektu, chciał pobudzać do refleksji, przekonywać, prowadzić katechezę.

- św. Marka, ucznia Piotra Apostoła. Ten autor spisywał Ewangelię zgodnie z nauczaniem Piotra, dokładnie opisywał też zdarzenia z udziałem wspomnianego apostoła. Jest to napisana po grecku relacja o czynach Jezusa, informująca o faktach i dająca niewiele komentarzy, wyjaśnień. Autor spisał dokładnie wszystko, co przechowywał w pamięci, ale nie w tym porządku, w jakim następowały po sobie słowa i czyny Pańskie - to opinia jednego z biskupów z przełomu I i II wieku. Prosta, naturalna, wolna od ozdobników Ewangelia św. Marka wyraża przede wszystkim przekonanie o boskiej naturze Chrystusa: syna Bożego i jednocześnie człowieczego.

- św. Łukasza, towarzysza apostoła Pawła. Autor przejął sporo z Ewangelii św. Marka, zachował chronologię wydarzeń, przedstawił jakby biografię Jezusa. Napisane wytwornym językiem greckim dzieło ma cechy traktatu historycznego, podkreśla równocześnie rolę Jezusa jako Zbawiciela.

- św. Jana, najmłodszego z apostołów. Ten tekst znacznie różni się od pozostałych Ewangelii, jest najbardziej dojrzały pod względem teologicznym. Koncentruje na opiniach cudów Jezusa oraz jego nauki. W tej Ewangelii odnajdziemy też sporo informacji historycznych, geograficznych. Grecki tekst, chociaż pełen istotnej z punktu widzenia teologicznego symboliki, nie wyróżnia się istotniejszymi walorami języka, stylu raczej ubogiego.

DZIEJE APOSTOLSKIE: ta część Nowego Testamentu mówi o losach Piotra i Pawła, rozpowszechnianiu się chrześcijaństwa, narodzinach, kształtowaniu Kościoła. Autorem Dziejów jest święty Łukasz, twórca trzeciej Ewangelii. nie jest to zobiektyzowane dzieło historyczne, lecz utwór wyrastający z wielkiej tradycji greckiej, korzystający z jej technik literackich. Wyprowadzający chrześcijaństwo z kręgu wyłącznie ludzi biednych i niewykształconych i wprowadzający je w krąg wspaniałej kultury greckiej.

LISTY APOSTOLSKIE: listy pisali apostołowie do kościołów, wspólnot wiernych lub poszczególnych ludzi. Podstawowe znaczenie ma tu 14 pism św. Pawła. Służyły nie tylko informowaniu, lecz przynosiły również rozważania filozoficzne, religijne. Pozostałe listy określa się mianem katolickich, bowiem były skierowane do wszystkich chrześcijan.

APOKALIPSA ŚW. JANA: Autorstwo ostatniej księgi Nowego Testamentu przypisuje się św.. Janowi Ewangeliście. Powstała ona w okresie nasilających się prześladowań chrześcijan. Jeżeli Księga Rodzaju przedstawia początek świata, to Apokalipsa jest wyobrażeniem jej kresu, dopełnia objawienie. Ukazuje obraz zagłady świata, ostatecznego zwycięstwa Kościoła i powtórnego przyjścia Chrystusa. Jest to tekst tajemniczy, niejednoznaczny, pełen symbolicznych obrazów, które od bardzo dawna inspirują wielu artystów. Wiele symboli z Apokalipsy zajęło trwałe miejsce w kulturze powszechnej, np.:

*greckie litery Alfa i Omega jako symbol Boga, *baranek symbolizuje Chrystusa niewinnego i umęczonego, *niewiasta obleczona w słońce to matka Boża, *Babilon - symbol miasta grzechu, rozpusty, *Nowe Jeruzalem - symbol nieba, życia wiecznego.

Chrystus jest w Apokalipsie Pantokratorem, czyli władcą świata. Księga opiera się na schemacie grup siódemkowych (siódemka do liczba mistyczna, liczba tajemnic). Siedem listów skierowanych do siedmiu kościołów (oznaczające całe chrześcijaństwo) poprzedza siedem wizji zasadniczego objawienia. Występują tu też inne grupy: siedem wizji pieczęci, siedem wizji trąb, siedem wizji plag, Babilonu itd. Szczególnie znany i często przywoływany jest obraz czterech jeźdźców Apokalipsy:

I. na białym koniu, to symbol zwycięstwa Ewangelii, II. koń barwy ognia, oznacza wojnę, III. na czarnym koniu, z wagą w ręce, to głód, IV. jego koń jest blady niczym trup, to śmierć.

Nie wszystkie symbole, znaki są czytelne, to często księga zapieczętowana na siedem pieczęci. Kończy się, jak cały Nowy Testament, zapowiedzią rychłego przybycia Pana:

Oto przyjdę niebawem, a moja zapłata jest ze mną, bo każdemu odpłacić, jak jest jego praca. Jam Alfa i Omega Pierwszy i Ostatni Początek i Koniec.

BIBLIJNE PRZYPOWIEŚCI

PRZYPOWIEŚĆ O ROBOTNIKACH W WINNICY: Bóg przypomina gospodarza winnicy. Przyjął on do pracy, w różnych porach dnia, robotników, którzy mieli dostać po denarze za dniówkę - niezależnie od tego jak długo pracowali. W chwili wypłaty zaczęli protestować ci, którzy pracowali najdłużej, a dostali sumę równą trudzącym się zaledwie przez godzinę. Gospodarz wyjaśnił im, iż dochował warunków umowy i nie mogą mieć do niego pretensji, że chce być dobry, szczodry dla wszystkich. Z tej przypowieści pochodzi często cytowane zdanie: Tak ostatni będą pierwszymi a pierwsi ostatnimi. Dobroć i hojność Boga nie ma granic, jest darem dla ludzi, a nie rezultatem ich zasług.

PRZYPOWIEŚĆ O MIŁOSIERNYM SAMARYTANINIE: Zbójcy pojmali człowieka idącego pustynną drogą z Jerozolimy do Jerycha. Obrabowali go, ciężko zranili i pozostawili przy trakcie. Przechodnie, przede wszystkim żydowscy kapłani, nie zwracali uwagi na leżącego nieszczęśnika. W końcu pewien Samarytanin opatrzył jego rany, zabrał go do gospody, pielęgnował. Ponieważ musiał ruszyć w podróż, zapłacił gospodarzowi za dalszą opiekę nad rannym, obiecał, że wracając pokryje ewentualne dalsze koszta. Czytając tę przypowieść, trzeba wiedzieć, że Samarytanie byli znienawidzeni przez Żydów. Tu zaś Samarytanin okazuje się bliźnim, kieruje się miłością - tak powinien postąpić każdy i w każdym widzieć bliźniego.

PRZYPOWIEŚĆ O SYNU MARNOTRAWNYM: Młodszy z synów bogatego człowieka otrzymał, na swe życzenie, od ojca przypadającą na niego część majątku. Szybko roztrwonił ją w świecie. Najął się do pasienia świń. W końcu skruszony wrócił do ojca, który przyjął go z otwartymi rękami, z radością, wydał na jego cześć przyjęcie. Zdenerwowało to starszego syna: uważał, że wiernie służąc ojcu, nigdy nie otrzymał podobnej nagrody. Ojciec wyjaśnił mu dlaczego należy się cieszyć z powrotu brata. Każdy człowiek - uczy przypowieść - jest synem marnotrawnym lub zazdrosnym. Dom ojca to dom Boży, ojciec to Bóg kochający nawet grzeszników, synowie to ludzie, którzy z trudem odnajdują się w Bogu cieszącym się z każdego nawrócenia.